Tây Ninh – Văn hoá, địa lý và lịch sử hình thành 2024

Tây Ninh, một tỉnh tại miền Nam Việt Nam, nổi tiếng với vẻ đẹp huyền bí của Đền Cao Đài và vùng đất phong phú văn hóa tâm linh. Nằm ở phía tây nam của đồng bằng sông Cửu Long, Tây Ninh có cảnh quan đa dạng từ những cánh đồng lúa xanh mướt đến những dãy núi non uốn lượn.

Với vẻ đẹp tự nhiên tinh tế và những giá trị văn hóa sâu sắc, Tây Ninh thu hút du khách bằng sự đa dạng và sự kết hợp hài hòa giữa tâm linh, lịch sử và văn hóa. Đây là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu sâu hơn về nền văn hóa đậm đà và trải nghiệm những cảm xúc mới lạ trong chuyến hành trình khám phá miền Nam Việt Nam.

Giới thiệu tỉnh Tây Ninh

Tây Ninh, một tỉnh nằm trong vùng Đông Nam Bộ, là trung tâm kết nối giữa Thành phố Hồ Chí Minh và thủ đô Phnôm Pênh, Campuchia. Với vị trí chiến lược, đây là một trong những tỉnh có vai trò quan trọng trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Thành phố Tây Ninh, cách Thành phố Hồ Chí Minh 99 km theo Quốc lộ 22 và chỉ 40 km từ biên giới Campuchia về phía Tây Bắc, đóng vai trò trung tâm huyết mạch của tỉnh.

Tây Ninh từng là vùng đất thuộc Thủy Chân Lạp, được biết đến với tên gọi “Romdum Ray” – “Chuồng Voi”, vì từng là nơi sinh sống của nhiều loài động vật hoang dã như cọp, voi, beo, rắn… với rừng rậm bao phủ. Thời kỳ đó, cư dân địa phương trải qua cuộc sống khó khăn, thiếu thốn, cho đến khi người Việt đến khai phá và mở mang, vùng đất này mới bắt đầu phát triển hơn.

Với vẻ đẹp tự nhiên độc đáo và vị trí chiến lược, Tây Ninh không chỉ là điểm đến lý tưởng cho việc định cư mà còn là nơi thu hút sự quan tâm từ nhà đầu tư. Từ tiềm năng phát triển kinh tế đến văn hóa đa dạng, Tây Ninh đang nổi lên như một trung tâm mới với tiềm năng và cơ hội phát triển to lớn.

>>> Xem thêm:

• Tây Ninh Thuộc Miền Nào? Thông tin chi tiết nhất 2023.
• Tìm hiểu chi tiết về Núi Bà Đen tỉnh Tây Ninh.

Địa lý Tây Ninh

Tây Ninh nằm ở điểm giao cắt giữa cao nguyên Nam Trung Bộ và đồng bằng sông Cửu Long, mang đậm nét đặc trưng của cả hai địa hình. Với tọa độ từ 10°57’08’’ đến 11°46’36’’ vĩ độ Bắc và từ 105°48’43″ đến 106°22’48’’ kinh độ Đông, tỉnh có vị trí địa lý chiến lược:

• Phía đông giáp Bình Phước, Bình Dương và Thành phố Hồ Chí Minh.
• Phía tây và bắc tiếp giáp với Vương quốc Campuchia.
• Phía nam giáp tỉnh Long An.

Đường biên giới của Tây Ninh kéo dài 240 km, với 3 cửa khẩu quốc tế là Mộc Bài, Xa Mát và Tân Nam, cùng với nhiều cửa khẩu quốc gia như Chàng Riệc, Kà Tum, Phước Tân và nhiều cửa khẩu tiểu ngạch khác. Sự gần kề với biên giới cùng hệ thống cửa khẩu đa dạng tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại và giao lưu văn hóa, làm nổi bật vị thế quan trọng của Tây Ninh trong kinh tế vùng và quốc gia.

Con người và văn hóa Tây Ninh

Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, dân số tỉnh Tây Ninh đạt 1.169.165 người, với mật độ dân số là 268 người/km². Trong đó, số người sinh sống tại thành thị là 207.569, chiếm 17,8% dân số tỉnh, trong khi số người ở nông thôn là 961.596, chiếm 82,2%.

Dân số nam là 584.180 người, trong khi dân số nữ là 584.985 người. Tỷ lệ tăng tự nhiên dân số theo địa phương đạt 0,92%. Đến năm 2021, tỷ lệ đô thị hóa đạt 42%.

Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, Tây Ninh ghi nhận 9 tôn giáo khác nhau. Đạo Cao Đài chiếm đa số với 415.920 người, tiếp theo là Công giáo với 45.992 người, Phật giáo với 38.336 người.

Các tôn giáo khác bao gồm Hồi giáo (3.337 người), Tin Lành (684 người), Phật giáo hòa hảo (236 người), Minh Sư Đạo (4 người), Tịnh độ cư sĩ Phật hội Việt Nam (2 người), và Bà-la-môn (1 người).

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê Việt Nam tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2009, Tây Ninh có 29 dân tộc và cộng đồng người nước ngoài sinh sống.

Dân tộc Kinh chiếm số đông với 1.050.376 người, tiếp theo là người Khmer (7.578 người), người Chăm (3.250 người), người Xtiêng (1.654 người), người Hoa (2.495 người), và các dân tộc khác như Mường, Thái, Tày…

Khí hậu Tây Ninh

Tây Ninh thuộc dạng khí hậu nhiệt đới gió mùa, tương đối ôn hoà với hai mùa rõ rệt: mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 và mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11. Thời tiết ổn định, mùa khô ban đầu se lạnh và khô hanh, đêm có thể xuống dưới 20 °C, cuối mùa thì nóng khô, nhiệt độ có thể vượt qua 38 °C. Mùa mưa, độ ẩm cao, nhiệt độ ban ngày thường từ 30°C, đêm từ 23°C.

Nhiệt độ trung bình năm dao động từ 25,5– 27 °C, biên độ lớn nhất là 40 °C và nhỏ nhất là 11,3 °C vào tháng 12 đến tháng 2. Lượng mưa trung bình hàng năm khoảng từ 1800 – 2200 mm. Tây Ninh, với địa hình nằm sâu trong lục địa và cao núi che chắn của Dãy Trường Sơn, ít chịu ảnh hưởng của bão mùa hè từ tháng 6 đến 8.

Gió tây nam mạnh mẽ có thể kèm theo cơn bão, đưa theo mưa đá ở vùng cao phía bắc và trung tâm. Nhưng đặc điểm này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho nông nghiệp đa dạng ở đây, đặc biệt là trong việc trồng cây ăn quả, cây công nghiệp, và cây dược liệu cùng chăn nuôi gia súc. Điều kiện khí hậu này cung cấp môi trường thích hợp cho sự phát triển bền vững của nền nông nghiệp đa dạng và giàu có tại Tây Ninh.

Lịch sử hình thành và phát triển của Tây Ninh

Câu chuyện về lịch sử hành chánh của Tây Ninh có gốc từ thời kỳ của vua Gia Long, khi phủ Gia Định được đổi tên thành trấn Gia Định vào năm 1802. Quá trình này tiếp tục với nhiều thay đổi đáng chú ý:

• Năm 1808, trấn Gia Định trở thành thành Gia Định, bao gồm 5 trấn: Phiên An, Biên Hòa, Vĩnh Thanh, Định Tường và Hà Tiên.
• Năm 1832, vua Minh Mạng tiếp tục sắp xếp hành chính tại Gia Định và chia 5 trấn thành 6 tỉnh, trong đó vùng đất Tây Ninh thuộc Phiên An tỉnh thành.
• Năm 1836, vị vua này quyết định sắp xếp lại tỉnh thành Gia Định thành 3 phủ và 7 huyện. Phủ Tây Ninh bao gồm hai huyện: Tân Ninh và Quang Hóa.

Huyện Tân Ninh, sau này trở thành phủ Tây Ninh, có địa giới giáp với nhiều vùng lân cận như Cao Miên (qua núi Chiêng – núi Bà Đen), Bình Long, Bình Dương, Cửu An, và Kiến Hưng tỉnh Định Tường.

Nhìn vào mô tả từ Đại Nam nhất thống chí, năm Minh Mạng thứ 19 (1838), huyện Tân Ninh, có lẽ quản lý 2 tổng (tuy có thể là 3 tổng), bao gồm tổng Hàm Ninh Thượng và tổng Kiếm Hoa với 24 làng xã. Phần đất huyện Tân Ninh phủ Tây Ninh ngày nay có thể bao gồm thành phố Tây Ninh, huyện Tân Biên, huyện Châu Thành và có thể một phần đất ở phía Bắc của tỉnh Svay Rieng, Campuchia.

Những thay đổi trong cấu trúc hành chính này thể hiện sự phức tạp và đa dạng của lịch sử địa phương, cũng như ảnh hưởng của nó đến biên giới và quản lý đất đai trong khu vực.

Năm 1890, sau sự thành lập của Liên bang Đông Dương, người Pháp đã cắt một phần đất từ hạt Tây Ninh và trao cho Campuchia, trong đó có thể bao gồm tỉnh Svay Rieng (tức là Soài Riêng), nhưng các bản đồ của người Pháp vào thời kỳ 1872 và 1886 đã thể hiện vùng Svay Rieng là một phần của Nam Kỳ (Cochinchine).

Huyện Quang Hóa, thuộc phủ Tây Ninh, có địa giới tiếp giáp với nhiều huyện khác như Bình Long, Bình Dương, Cửu An và Kiến Hưng tỉnh Định Tường. Lịch sử này cho thấy sự phức tạp của biên giới và quản lý đất đai trong khu vực này.

Năm 1845, Cao Hữu Dực (quyền Tuyên phủ sứ Tây Ninh) đã thành lập 26 thôn làng trong phủ Tây Ninh, được vua Thiệu Trị phê chuẩn. Trong quá trình thực dân hóa của Pháp, Tây Ninh đã trải qua nhiều thay đổi trong cấu trúc quản lý hành chính.

Năm 1861, sau khi Pháp chiếm Tây Ninh, 2 huyện được thay thế bằng 2 Đoàn Quân sự. Năm 1868, hai đoàn Quân sự được thay thế bằng hai Ty Hành chánh.

Vào năm 1897, Tây Ninh gồm có 2 quận là Thái Bình và Trảng Bàng, với 10 tổng và 50 làng. Sau đó, ngày 1 tháng 1 năm 1900, Toàn quyền Paul Doumer đã đổi các khu tham biện thành tỉnh.

Trong thời kỳ thuộc địa Pháp, Nam Kỳ được chia làm 20 tỉnh để quản lý, với Tây Ninh là tỉnh thứ 12, chánh tham biện đầu tiên là O. de Lalande-Calan. Quá trình này minh chứng cho sự thay đổi và sự phức tạp trong cấu trúc hành chính của vùng đất này dưới thời Pháp thuộc.

• Năm 1942, Thống đốc Nam Kỳ đề xuất Nghị định số 8345 xác định ranh giới của Tây Ninh.
• Sau Cách mạng Tháng Tám, ranh giới của tỉnh Tây Ninh vẫn được duy trì.
• Năm 1950, một phần xã Thái Hiệp Thạnh đã được tách ra để lập thị xã Tây Ninh, nhưng sau đó đã giải thể.
• Sau Hiệp định Giơnevơ (1954), Thị xã Tây Ninh được tái lập.
• Trải qua nhiều thay đổi, năm 1957, tỉnh Tây Ninh chia thành 3 quận.
• Các năm tiếp theo (1959, 1960, 1961) chứng kiến sự chia nhỏ và đổi tên của các quận trong tỉnh.
• Năm 1968, Liên minh các Lực lượng Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình Việt Nam được thành lập tại Tây Ninh.
• Năm 1969, Cộng hòa Miền Nam Việt Nam ra đời tại Tây Ninh và được xem là thủ đô đầu tiên.
• Sau năm 1975, tỉnh Tây Ninh có thị xã Tây Ninh và 7 huyện.
• Ngày 14 tháng 3 năm 1979, huyện Phú Khương đổi tên thành huyện Hòa Thành.
• Ngày 13 tháng 5 năm 1989, huyện Tân Biên và Dương Minh Châu tách ra để thành lập huyện Tân Châu.
• Ngày 29 tháng 12 năm 2013, Chính phủ quyết định thành lập thành phố Tây Ninh trên cơ sở của toàn bộ diện tích và dân số của thị xã Tây Ninh.
• Ngày 10 tháng 1 năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 865/NQ-UBTVQH14 thành lập hai thị xã Hòa Thành và Trảng Bàng trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của hai huyện có tên tương ứng.

Kể từ đó, tỉnh Tây Ninh hiện có 1 thành phố, 2 thị xã và 6 huyện, thể hiện sự phát triển và thay đổi trong cấu trúc hành chính của vùng đất này.

Các điểm du lịch nổi tiếng tại Tây Ninh

Tây Ninh đang nhắm đến mục tiêu phát triển du lịch để biến nó thành ngành kinh tế chính. Trên thực tế, ngành du lịch ở đây đã có những thành tựu nổi bật, như việc đứng đầu cả nước trong dịp Tết Nguyên Đán 2022. Phần lớn du khách đến Tây Ninh tập trung vào việc khám phá Khu du lịch Núi Bà Đen và Tòa Thánh Cao Đài.

Tây Ninh nổi tiếng với cảnh đẹp tự nhiên tuyệt vời cùng những công trình đáng ngưỡng mộ:

• Núi Bà Đen với đỉnh cao 986m, là ngọn núi cao nhất miền Nam Việt Nam, một điểm đến không thể bỏ qua.
• Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát, nơi tập trung nhiều hệ sinh thái phong phú và động vật quý hiếm.
• Hồ Dầu Tiếng, một địa điểm tuyệt vời để thư giãn và tận hưởng khung cảnh hữu tình của núi rừng và hồ nước.
• Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh, là địa điểm tín ngưỡng tôn giáo quan trọng, thu hút sự quan tâm của du khách.
• Trung ương Cục Miền Nam, một trong những di tích lịch sử đặc biệt của vùng này.
• Khu địa đạo An Thới Trảng Bàng, một điểm đến đầy bí ẩn và hấp dẫn.

Hồ Dầu Tiếng tại Tây Ninh không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng sinh thái mà còn đem lại nhiều lợi ích kinh tế cho khu vực này. Nó đóng vai trò cung cấp nguồn nước quan trọng cho nông nghiệp, thủy sản, sinh hoạt và sản xuất công nghiệp.

Với diện tích rộng lớn 27.000 ha và sức chứa lên đến 1,5 tỷ m³ nước, hồ này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước tưới cho ruộng đất không chỉ trong tỉnh mà còn cho các tỉnh lân cận. Đây không chỉ là nguồn nước mà còn là một điểm đến hấp dẫn cho du khách, nằm trên tuyến liên hoàn giữa thành phố Tây Ninh, Toà Thánh Cao Đài Tây Ninh và ngọn núi Bà Đen, chỉ cách thành phố Tây Ninh khoảng 20 km.

Ngoài việc đáp ứng nhu cầu nước cho sinh hoạt và sản xuất, nguồn nước ngầm tại Tây Ninh cũng phân bố rộng rãi, đảm bảo chất lượng nước tốt cho cả sản xuất lẫn đời sống hàng ngày của người dân địa phương. Điều này thể hiện vai trò quan trọng của hồ Dầu Tiếng không chỉ về mặt kinh tế mà còn về mặt sinh thái và đời sống cộng đồng.

Ngoài ra, còn có những điểm du lịch khác như thung lũng Ma Thiên Lãnh, chùa Cao Sơn Tự ở huyện Gò Dầu… Tất cả những điểm này tạo nên sức hút mạnh mẽ, giúp Tây Ninh trở thành một điểm đến lý tưởng cho du khách muốn khám phá và trải nghiệm vẻ đẹp thiên nhiên cùng những di tích văn hóa đặc sắc.

Kết luận

Tây Ninh không chỉ là một tỉnh có vẻ đẹp tự nhiên nổi bật mà còn mang trong mình những giá trị lịch sử và văn hoá sâu sắc. Với các điểm du lịch phong phú và mang tính tâm linh cao như Núi Bà Đen và Chùa Cao Đài, du khách có thể khám phá và tìm hiểu sự đa dạng của văn hoá Việt Nam tại Tây Ninh. Hãy dành ít thời gian để ghé qua tỉnh này khi bạn có cơ hội ghé thăm miền Nam Việt Nam!

Reviewbds24h

Địa chỉ: 047, Phú Mỹ, Thủ Dầu Một, Bình Dương.

Liên hệ Hotline: 0886.915.428.

Email: reviewbds24h@gmail.com

Web: reviewbds24h.com